De overbevolking in de Belgische gevangenissen neemt al jarenlang problematische proporties aan, en de situatie blijft verergeren. Het Brusselse hof van beroep veroordeelde midden februari de Belgische staat opnieuw voor de onmenselijke omstandigheden in de gevangenissen van Haren en Sint-Gillis. De Belgische Staat wordt nu gedwongen om een dwangsom van 2.000 euro per dag te betalen voor elke gedetineerde die te veel in deze overvolle instellingen verblijft.
Dit is verre van de eerste keer dat de Belgische overheid op de vingers wordt getikt. Vlaams Belang-Kamerlid Marijke Dillen wijst erop dat dit soort veroordelingen en dwangsommen zullen blijven opstapelen zolang de fundamentele oorzaken van de overbevolking niet worden aangepakt. Ondanks herhaalde waarschuwingen van penitentiaire beambten, die al meermaals het werk hebben neergelegd om te protesteren tegen de slechte werkomstandigheden, de massale drugsoverlast en de overbevolking, blijft het beleid falen.
Vooral de gevangenis van Haren baart zorgen. Anderhalf jaar na de opening kampt deze instelling al met een overbezetting, ondanks het feit dat ze nog niet eens op volle capaciteit draait. Eind december zaten er 1.148 mensen opgesloten, terwijl de gevangenis maar plaats heeft voor 1.035. Daarbovenop werd het personeel te laat aangenomen en onvoldoende opgeleid, wat de werking van de gevangenis bemoeilijkt. In Sint-Gillis ging de veroordeling dan weer niet alleen over overbevolking, maar ook over de erbarmelijke leefomstandigheden waarin gedetineerden verkeren.
Buitenlanders maken bijna de helft van de gevangenispopulatie uit
Volgens de meest recente cijfers, die minister van Justitie Annelies Verlinden (cd&v) op 12 februari in de Kamercommissie Justitie bekendmaakte, zaten er op dat moment 13.804 gedetineerden in Belgische gevangenissen, terwijl de totale capaciteit slechts 11.044 bedraagt. Daarbovenop moesten 143 mensen zelfs op de grond slapen.
Opvallend is dat 46 procent van de gevangenispopulatie een buitenlandse nationaliteit heeft. Slechts 26 procent daarvan komt uit de EU, en 31 procent verblijft zelfs zonder wettig verblijf in ons land. Dit betekent dat een aanzienlijk deel van de gevangenispopulatie eigenlijk niet in België thuishoort.
Oplossingen: strengere uitwijzingen en internationale druk
Deze situatie is niet nieuw. België werd al meerdere malen veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens voor de onaanvaardbare omstandigheden in de gevangenissen. Volgens Marijke Dillen is het tijd om de overbevolking structureel aan te pakken, en dat betekent een kordaat immigratie- en justitiebeleid.
“Alle illegalen moeten worden uitgewezen, en criminele vreemdelingen moeten hun straf uitzitten in hun land van herkomst,” stelt Dillen. “België moet internationale verdragen gebruiken om de druk op herkomstlanden op te voeren, zodat ze hun veroordeelde onderdanen terugnemen. Dit kan gekoppeld worden aan maatregelen zoals het beperken van ontwikkelingssamenwerking of het weigeren van visa.”
Het is duidelijk dat de Belgische gevangenissen niet langer deze problematiek kunnen blijven dragen. Het Vlaams Belang eist dat de regering niet langer lijdzaam toekijkt en eindelijk structurele maatregelen neemt om deze schrijnende situatie te beëindigen.